หลักเภสัชกร

หลักเภสัช 4 ประการ



ผู้ที่จะเป็นหมอ จะต้องศึกษาในหลักใหญ่ 4 ประการซึ่งเป็นหลักวิชาที่สำคัญที่สุดของเภสัชกรรมไทยที่จะเว้นเสียมิได้ เรียกว่า รู้ในหลักเภสัช 4 มีดังต่อไปนี้


1.เภสัชวัตถุ คือ ต้องรู้จักวัตถุธาตุนานาชนิด ที่จะนำมาใช้เป็นยารักษาโรค
2.สรรพคุณเภสัช คือ ต้องรู้จักรสและสรรพคุณของยา และวัตถุธาตุ ที่จะ
นำมาใช้ปรุงเป็นยารักษาโรค
3.คณาเภสัช คือ ต้องรู้จักพิกัดยา คือ ตัวยาหลายสิ่งหลายอย่างที่โบราณา-
จารย์นำมาจัดไว้เป็นหมวดหมู่
4.เภสัชกรรม คือ ต้องรู้จักการปรุงยาตามวิธีกรรมแผนโบราณ ตลอดจน
รู้จักมาตราชั่ง ตวง ของไทยและสากล.








การรู้จักตัวยา 5 ประการ



ผู้เป็นหมอจะต้องรู้จักตัวยา 5 ประการ ซึ่งโบราณาจารย์ได้ใช้เป็นหลักในการ
พิจารณา เพื่อให้รู้จักตัวยาต่างๆ อย่างถูกต้อง

การรู้จักตัวยา 5 ประการนี้ เป็นวิธีการดูและจำแนกตัวยา ว่าตัวยานั้นๆ เป็น
เครื่องยาชนิดเดียวกันกับที่แสดงไว้ในตำรับยา หรือตรงตามตัวยาที่ต้องการ
หรือไม่ โดยพิจารณาตามหลัก 5 ประการดังนี้

1.รู้จักรูปลักษณะ คือ รู้ว่าตัวยานั้นๆ มี รูปลักษณะอย่างไร เช่น
ในพืชวัตถุ รู้ว่าเป็น ต้น ใบ ดอก แก่น กระพี้ ฝัก เนื้อ ผล ยาง เป็นต้น
ในสัตว์วัตถุ รู้ว่าเป็น หัว หนัง นอ ดี กราม กรวด กระดูก เลือด ฟัน เป็นต้น
ในธาตุวัตถุ รู้ว่าเป็น บัลลังก์ศิลา เกลือสมุทร กำมะถันแดง ทองคำ เป็นต้น

2.รู้จักสี คือ รู้ว่าตัวยานั้นๆ มีสีเป็นอย่างไร เช่น แก่นฝางเสน มีสีส้ม
ผักแพวแดง มีสีแดง รงทอง มีสีเหลือง กำมะถันแดง มีสีแดง กระดองปลาหมึก มีสีขาว งาช้าง มีสีขาว จุนสี มีสีน้ำเงิน เป็นต้น

3.รู้จักรส คือ รู้ว่าตัวยานั้นๆ มีรสเป็นอย่างไร เช่นอย่างที่โบราณาจารย์นำ
มาจัดไว้เป็นหมวดหมู่

4.เภสัชกรรม คือ ต้องรู้จักการปรุงยาตามวิธีกรรมแผนโบราณ ตลอดจน
รู้จักมาตราชั่ง ตวง ของไทยและสากล